Het belang van tussenstappen

“Waarom moet ik die tussenstappen opschrijven? Ik zie dat zo wat de uitkomst is!”


Het is een uitspraak die we wel eens horen bij cognitief sterke kinderen. Ze zien oplossingen ‘ineens’ en begrijpen niet waarom bijvoorbeeld bij brugoefeningen de opsplitsingen gemaakt moeten worden. Als je hen gaat observeren tijdens het maken van oefeningen met tussenstappen zie je wel eens dat ze eerst de uitkomst opschrijven en dan uit gaan puzzelen hoe ze dan die tussenstappen op papier moeten krijgen.

Tussenstappen leren is belangrijk

De meeste leerlingen hebben die tussenstappen gewoonweg nodig. Leraren worden tijdens hun opleiding er ook op gewezen dat ze kinderen die tussenstappen moeten bijbrengen, dat ze belangrijk zijn voor de toekomst als er meer complexe oefeningen zullen komen. En dat klopt!
Het is echter ontzettend moeilijk om een cognitief sterk kind het nut van tussenstappen te laten inzien als ze die op een bepaald moment nog niet nodig hebben. Het kan ook heel demotiverend werken omdat het in hun ogen tijdverlies is.

We zien wel vaker dat wanneer cognitief sterke leerlingen of studenten veel later op het punt komen dat ze die tussenstappen nodig hebben, ze net daarop vastlopen. Dus zomaar schrappen is dan klaarblijkelijk ook geen optie?!

Wat is dan wijsheid?

Een compromis sluiten kan een oplossing zijn. Leraren kunnen aan cognitief sterke leerlingen vragen om ten minste te tonen dat ze begrijpen wat de werkwijze van de tussenstappen juist inhoudt. Ze kunnen met hen bijvoorbeeld de afspraak maken dat ze 5 oefeningen met tussenstappen correct moeten kunnen uitwerken en dat ze dan bij alle volgende oefeningen de tussenstappen weg mogen laten. Als de uitkomst fout is, kunnen ze een verbetering vragen mét tussenstappen.
Het belang van tussenstappen wordt duidelijk door complexiteit te verhogen of grotere getallen te gebruiken. Als je de uitkomst niet meer ‘gewoon kan zien’ is het makkelijker om kinderen te motiveren om berekeningen en tussenstappen in het denkproces wel op te schrijven. Soms kan het helpend zijn om meteen boven de 100 of 1000 te gaan om inzicht te geven in het “waarom”. En ja, soms zijn dat zaken van een leerjaar hoger. We kunnen die afbakening op zo’n moment loslaten en denken aan het doel dat we met een kind willen bereiken, namelijk inzicht in het belang en tussenstappen en berekeningen noteren.

Evalueren

“Maar, de leraar geeft net punten op tussenstappen. Hoe moet dat dan?”


Aangezien oefeningen maken nooit gaat om de punten op zich, maar om het leren en inzicht krijgen in het leren kunnen en mogen leraren dat anders aanpakken. Duidelijke afspraken met met cognitief sterke leerlingen kunnen helpend zijn. Een correcte oplossing zonder tussenstappen kan de volledige score krijgen. Het niet opschrijven van tussenstappen bij een fout antwoord kan dan wel resulteren in een 0 op die ene foute oefening. Dat is dan de consequentie die ze dragen op dat moment. Duidelijke afspraken met keuzes waar consequenties aan vasthangen kunnen helpend zijn om frustratie te vermijden. De afspraken zijn duidelijk en de consequenties ook.

Hoe werkt jouw hoofd?

Later, als leerlingen verder gaat studeren, gaan ze vaak docenten tegenkomen die het ‘anders aanpakken’ zullen appreciëren. Maar om andere mensen mee te kunnen nemen in hun denkproces, zijn tussenstappen wel van belang. Niemand kan in iemand anders zijn hoofd kijken. Geef kinderen mee dat tussenstappen leren opschrijven een heel belangrijke vaardigheid is. Maar toon ook begrip op het moment dat ze het nut niet ervaren en denk mee in oplossingen en motiverende strategieën. Niet elke leerling volgt dezelfde weg om tot bepaalde inzichten te komen. Kijk naar wat een leerling nodig heeft. Ondersteun, kader en durf los te laten waar nodig om motivatie te ondersteunen.

Conclusie

Tussenstappen aanleren is belangrijk, maar zolang het nut ervan niet duidelijk is kan dit voor grote frustratie zorgen. Het belang duidelijk maken van de vaardigheid in de toekomst, vragen om te tonen dat ze het systeem kunnen toepassen en duidelijke afspraken maken kan helpend zijn.
Het durven loslaten en gericht op zoek gaan naar complexiteit waarbij het nut van de tussenstappen duidelijk zal worden zijn mogelijkheden die kunnen helpen.  Bedenk daarbij dat elk kind anders is en dat dit ook voor sterke leerlingen geldt.

Pinnen voor later:

Hoe motiveer je hoogbegaafde leerlingen om tussenstappen op te schrijven?

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.