“Hij mag zijn jaar overdoen in deze richting, maar dan verwachten we wel een andere studiehouding.”
“We hopen volgend jaar op wat meer motivatie.”
Zelfs hier en daar nog steeds een “We denken dat je beter kan.”
Een greep uit rapportcommentaren die tot bij mij geraakten de voorbije dagen via ouders.
Motivatie is niet iets wat een kind met een knopje kan bedienen. Als dat zo zou kunnen, had elk kind die knop al op “aan” gezet. Begaafde leerlingen met een label kunnen dan ook nog eens druk ervaren (Lavrijsen & K., 2021; Tercan & Biçakci, 2022). Bij een sportief talent vinden we het logisch dat er training, tijd en middelen geïnvesteerd worden om dat talent volledig tot zijn recht te laten komen. Als een kind een denktalent heeft, lijken nog steeds veel mensen te denken dat zo’n talent er dan wel vanzelf zal komen, terwijl dat talent ook het best kan ontwikkelen met de juiste begeleiding (Gagné, 2010; Verschueren et al., 2021).
Als het niet gelukt is dit schooljaar, als er een B-attest of een C-attest voor een begaafd kind ligt, dan voelt dat als falen. Zéker als daar een label aan gekoppeld is en de omgeving vindt dat je het nu maar eens moet bewijzen dat je ‘hoogbegaafd’ bent.
Wat is een kind met de feedback “We verwachten volgend jaar een betere studiehouding,” als leervaardigheden en studiestrategieën niet efficiënt zijn en de leerling het gevoel heeft dat niets wat wordt geprobeerd werkt?
Wat is een leerling met de feedback “We hopen op wat meer motivatie volgend schooljaar ” als die motivatie op een dieptepunt zit en het kind wel ‘wil’, maar niet ‘kan’?
Veronderstellen we nu écht nog steeds dat “We denken dat je beter kan,” helpend is om op gang te komen? Dat zinnetje zijn ze waarschijnlijk zo beu als koude pap.
Ze wéten dat ze beter ‘zouden moeten kunnen’ – Ze weten gewoonweg niet hoe en vaak is er niemand die een helpende hand uitsteekt. Niemand die zegt: “Komaan, dit is een hobbeltje op de weg. We lossen dit samen op.”
Ongeveer 10 procent van de begaafde leerlingen in het secundair onderwijs in Vlaanderen loopt een vertraging op en in het hoger onderwijs is er meer dan één derde van de begaafde studenten die een jaar studievertraging heeft opgelopen (Ramos et al., 2019-2020). Leerlingen waarvan we verwachten dat ze het met hun cognitieve capaciteiten wel goed zullen doen op school, maken die verwachting niet altijd waar.
Met feedback als deze bovenaan, zullen we dat niet oplossen. Waarom loopt het bij een specifieke leerling precies fout? Wat kunnen we als professionals doen om dit onderpresteren om te keren? Welke ondersteuning en begeleiding kunnen we aanbieden? Hoe geven we deze leerlingen het gevoel dat ze er niet alleen voor staan en dat we willen zoeken naar oplossingen in plaats van met de vinger te wijzen…
De feedback naar en de begeleiding van deze leerlingen? Ik denk dat dat veel beter kan.
Gagné, F. (2010). Motivation within the DMGT 2.0 framework. High Ability Studies, 21(2), 81-99. https://doi.org/10.1080/13598139.2010.525341
Hattie, J., & Timperley, H. (2016). The Power of Feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81-112. https://doi.org/10.3102/003465430298487
Lavrijsen, J., & K., V. (2021). Sociaal-emotioneel functioneren van cognitief begaafde kinderen en jongeren. In K. Verschueren, S. Sypré, E. Struyf, J. Lavrijsen, & M. Vansteenkiste (Eds.), Ontwikkelen van cognitief Talent. Handboek voor onderwijsprofessionals. (pp. 34-46). Acco Learn.
Ramos, A., De Fraine, B., & Verschueren, K. (2019-2020). Schoolloopbanen van cognitief begaafde leerlingen in Vlaanderen. T.O.R.B., 1(23-33).
Tercan, H., & Biçakci, M. (2022). Development of perception of gifted label scale (PGLS): A validity and reliability study. Psychology in the Schools. https://doi.org/10.1002/pits.22807
Verschueren, K., Lavrijsen, J., Sypré, S., Struyf, E., Vansteenkiste, M., Soenens, B., & Donche, V. (2021). Cognitieve begaafdheid en talentontwikkeling: een hedendaagse visie. In K. Verschueren, S. Sypré, E. Struyf, J. Lavrijsen, & M. Vansteenkiste (Eds.), Ontwikkelen van cognitief Talent. Handboek voor onderwijsprofessionals. (pp. 13-32). Acco learn.
