Update 8 december 2022

Neurowetenschappers en mensen die met de ontwikkeling van het brein bezig zijn zullen waarschijnlijk met hun ogen rollen bij het lezen van de titel. Of ze tonen mijn website op een vorming over leerstoornissen om te vertellen wat een onzin het allemaal is…  
En ja, sinds ik dit artikel lang geleden schreef, ben ik ook wijzer geworden. Het brein ontwikkelt van achter naar voor, de prefrontale cortex laatst. En volgens recente studies kan je onmogelijk beter leren lezen door motorische oefeningen te doen. Mesker is oud en achterhaald en bij de naam Hendricks gaan bij sommige mensen alle haren recht komen staan.
En toch… Hoe verklaar je dan dat die ene cognitief begaafde jongen, die weigerde te oefenen met lezen na therapie ineens op een paar weken tijd zes (!) leesniveaus steeg? En hij is niet de enige waar we in de praktijk vooruitgang zien. Vaak is het een kinesiste die verschillende zaken uit verschillende methodes combineert en ervaring op verschillende manieren inzet, die groei kan teweeg brengen. Hoe en waarom dan? Geen idee, maar het lijkt toch echt wel te werken.
Ik heb een zeer wetenschappelijke houding. Die werd me met de opleidingen die ik volg en het werk dat ik doe echt wel ingelepeld. Ik geloof echter ook dat we nog lang niet alles weten en dat er nog veel onderzoek nodig is… 
Ik laat dus het originele artikel staan, met de kanttekening erboven. Ik hoop dat mensen die het lezen ook kritisch blijven lezen, zaken in vraag blijven stellen en vooral ook in gesprek gaan om van elkaar te leren. 

Originele artikel:

Het woord lateralisatie kwam voor het eerst naar boven bij de bespreking van de IQ-test van onze zoon, toen we er net achter waren dat hij hoogbegaafd is. De psychologe zei dat ze wel een aantal kenmerken had opgemerkt, maar dat ze geen specialiste was en dat we hem in het oog moesten houden. Lange tijd hoorde we er helemaal niets meer van tot een paar weken geleden. Onze zoon werd doorgetest, op vraag van zijn coach hoogbegaafdheid, om een aantal redenen. Doortesten is niet meer en niet minder dan kijken hoe ver een kind al staat op het schoolse vlak. Een doortesting zal ook altijd gebeuren als men nadenkt om een jaartje over te slaan. Bij ons was dat zeker niet de primaire reden.

Bespreking doortesting

Op school kreeg ik de doortesting van onze zoon onder mijn neus. De vreemdste fouten had hij gemaakt. De zorgjuf zei een zinnetje wat ik meenam naar zijn coach: “Soms lijkt het alsof hij niet op papier krijgt met zijn handen, wat hij weet in zijn hoofd.”
Toen zijn coach dat hoorde stelde hij voor om toch eens een lateralisatie-test te laten doen bij een kinesist (fysiotherapeut in Nederland) die daar in gespecialiseerd is.

Wat is lateralisatie?

Het lateralisatieproces is het rijpingsproces van beiden hersenhelften, waarbij één helft zich gaat ontwikkelen tot de dominante helft. De beiden hersenhelften kunnen dan goed gaan samenwerken. Bij sommige kinderen verloopt dit proces niet goed. Bij hoogbegaafde kinderen komt het zelfs vaak voor dat ze niet goed lateraliseren. Ze slaan vroege ontwikkelingsfasen over omdat ze anders leren.
De kruipfase overslaan is bijvoorbeeld niet goed, omdat dat ook een stuk is van de ontwikkeling die een kind zou moeten doorlopen. Onze zoon heeft wel gewoon gekropen, maar ergens in zijn primaire ontwikkeling is er toch iets fout gelopen. Vaak worden problemen met lateralisatie al in de kleuterklas ontdekt en kan er met kinesitherapie al eerder aan worden gewerkt.

Wat kunnen problemen zijn bij een mindere lateralisatie?

Problemen met lezen, schrijven, db verwisselen, het omkeren van cijfers en een trager werktempo.

Hoe kan je zien dat het lateralisatie proces niet goed verlopen is?

Dit zijn mogelijke kenmerken – let op, niet alle kenmerken hoeven aanwezig te zijn en een begaafd kind kan soms uiterst goed maskeren.

  • het kind heeft moeite om rechtop te zitten aan een tafel
  • het kind heeft een slecht evenwicht
  • het kind heeft het moeilijk met spelling
  • het kind heeft een slechte oog-hand coördinatie (balspelen zijn een hel!)
  • het kind is wagenziek
  • het kind kan moeilijker automatiseren (maaltafels)
  • het kind kan moeilijk stilzitten
  • het kind heeft moeilijkheden met concentreren
  • het kind leert niet gemakkelijk fietsen en zwemmen
  • het kind heeft het moeilijk met het lezen van de klok
  • het kind heeft weinig tot geen tijdsbesef
  • het kind heeft het moeilijk met beslissingen nemen

De motorische test

Onze zoon is rechtshandig.
Of ten minste, dat dachten we. Na de lateralisatie test bleek dat zijn natuurlijke voorkeur heel vaak naar links gaat. En nee, we hebben hem nooit gepusht om toch maar rechts te schrijven of wat dan ook. Ik vond het een zeer vreemde gewaarwording om hem daar tijdens de test bezig te zien en te zien dat links er zo vaak als voorkeurskant uitkwam.

Onze zoon is hoogbegaafd. Dat maakt dat hij de problemen van de lateralisatie erg goed kon maskeren. Hij heeft het niet moeilijk met beslissingen nemen, kan stilzitten, kan zich super concentreren, klok lezen lukt en hij heeft ook tijdsbesef.
Die maaltafels gaan slecht – dat is iets wat vaak voorkomt bij hoogbegaafde kinderen. Daar hadden we dus geen graten in gezien.

De kinesist zei dat ze heel goed kon zien dat hij heel erg snel bij leerde. Als ze dan het werkveld verplaatste, dan was onze zoon totaal de kluts kwijt voor een tijdje.
Ook zag ik met mijn eigen ogen dat hij boos werd op zijn hand. Die hand moest namelijk ergens op kloppen en hij wist dat – maar zijn hand leek niet te luisteren! Pure frustratie. Wat moet dat voor hem stiekem zwaar zijn. Want zijn hoofd weet zoveel en zijn handen willen niet meewerken. Hopelijk kunnen ze hem goed helpen!

Hij heeft het heel goed verstopt, onze grote vriend!

We zijn dus begonnen met therapie om hem zo snel mogelijk te kunnen helpen.

Ondertussen is er ook een webinar beschikbaar waarin we meer uitleg geven over Lateralisatie bij hoogbegaafde kinderen.

25 thoughts on “Lateralisatieproblemen – Hoe zie je dat?

  1. Therapie is niet perse nodig. Coaching door een psychomotorische kindercoach die met beweegpatronen werkt is al effectief. Een fijne en kind gerichte manier van hulp en werken.

  2. Dankje voor je post, die zet mij erg aan het denken over onze zoon van 4j. Ik heb een vermoeden van lateralisatieproblemen maar zou mij meer willen inlezen in deze materie, zeer gericht op zijn jonge leeftijd. Heb je daarover misschien enige tips, verdere documentatie of linkjes beschikbaar?

    1. Dag Sofie
      Er is super weinig beschikbaar, helaas! Er is het boek van Mesker, maar dat is niet echt ‘leesvriendelijk’.
      Toen ik zelf op zoek ging was er ook niets te vinden, vandaar dat ik het artikel schreef.

      Vier jaar is nog wel erg jong! Het volledige lateralisatieproces is pas afgerond rond een jaar of 8. Het is dus wel normaal dat je kindje nu nog niet gelateraliseerd is.
      Je kan wel inzetten op tweehandigheid: kleien met twee handen, rollen met twee handen,
      Oefenen of symmetrie: bal gooien en met twee handen vangen, bal omhoog gooien en klappen.
      Oefenen op voor en achter, links en rechts (nog wat jong misschien voor links en rechts…)
      Symmetrische bouwwerkjes nabouwen met blokken.
      Laten benoemen wat hij doet bij spelletjes….

      Maar als je jezelf zorgen maakt, hou het dan zeker in het oog. Zeker vanaf het moment dat zijn fijne motoriek ook zwaar achter blijf of moeilijk blijft als hij naar het eerste leerjaar gaat.

  3. Het boek Leren lezen doe je met je lijf Marijke van Vuure is een echte aanrader! Tal van oefeningen om de samenwerking tussen linker- en rechterhersenhelft te stimuleren!!!

  4. Dag Ilse,
    Ik heb een examencasus die gaat over kind dat maaltafels niet kan automatiseren. Ik vraag me dan af hoe het komt dat dit dat komt door lateralisatiepjoblemen? En wat je er aan kunt doen?

    1. Oei Amber.
      Om de één of andere reden zie ik dit nu pas!
      Het is niet altijd zo dat het komt door lateralisatie problemen.
      Er zijn hoogbegaafde kinderen die het nut er niet van inzien om ze te automatiseren als je ze kan tellen.
      Er zijn er die echt niet houden van memoriseren of gewoonweg niet weten hoe ze dat moeten doen.
      ALS het aan de lateralisatie ligt, kan je er met therapie aan werken. Lateralisatie problemen kunnen moeilijkheden veroorzaken op gebied van lezen en/of rekenen en dus ook met de tafels.
      Hoe dat juist komt weet ik ook niet, maar het heeft sowieso te maken met dat linker- en rechterhersenhelft ergens niet goed communiceren met elkaar (of dat er nog geen verbindingen zijn gelegd.)

  5. Ik ben leerkracht en merk inderdaad kinderen op die nog niet goed gelateraliseerd zijn in groep 4. Ik ben al mooie oefeningen tegengekomen om ze te helpen, maar ik denk nu even schoolbreed. Heb je tips voor ons schrijfonderwijs wat al in groep 3 begint? En het werken in werkboekjes? Ik zou niet weten hoe je kinderen dan de opdrachten kunt laten maken. En welke eisen je aan hun letters/ handschrift kan stellen. Heel fijn als je wat tips hebt.

  6. Hebben jullie een observatielijst om na te gaan welke stappen van lateralisatie al ontwikkeld zijn bij een kind en welke niet?
    Een lijst waarop je makkelijk die dingen kan aanduiden die een kind al dan niet beheerst met betrekking tot de lateralisatie.

  7. Dag Ilse, tot welke leeftijd kan je met een kind werken aan lateralisatie? Ik hoorde eens van een logopediste dat het na 8 jaar nog weinig zinvol is. Klopt dit?

    1. Hallo
      Dat is niet juist.
      Veerle van de breinbrug kan je daar nog veel meer over vertellen, maar zij heeft dus volwassenen tot 60 jaar in therapie.
      Het is wel zo dat als het rond 8 jaar nog problemen geeft, dat het zonder professionele hulp niet meer zal verdwijnen.

  8. Hi, excuses voor in het Engels te schrijven, maar nu komt alles zo duidelijk.
    We seem to be addressing our issues from the opposite end to yourself…. our daughter, now 7 and a half, has been at the Kine since January, working on lateralisation and co-ordination issues. I knew about this as I am a movement specialist and noticed her struggles, but what is only now coming to light is that she may be ‘gifted’ like your son… and only now are we realizing (along with our Kine) that she should be tested to see what really is going on. Also, like your son, she crawled and reached her early milestones seemingly perfectly, but from early on I noticed struggles, getting dressed is a huge one, and so many others of what you mentioned above are very prevalent now. But as you say, she masks so well, and I am having such a hard time convincing the necessary humans to agree to having her tested as they do not see her struggles like I see. Any advice? How do I start the process now from what should have been the beginning? She is nearing 8 and I fear we are loosing ground and time (please feel free to respond in Nederlands)

  9. Vandaag hoorde ik voor het eerst over lateralisatie problemen. Bij mijn dochter van 8 is het nu vastgesteld. Waarschijnlijk heeft mijn zoon van 7 het ook, maar dan minder dramatisch. Dochter is zeer slecht in technisch lezen en schrijven, terwijl begrijpend lezen wel lukt. Rekenen blijft moeilijk. Omwille vd leerproblemen doet ze nu haar jaar over. Ik hoop dat er echt nog iets aan te doen valt

  10. Dag
    Mijn dochter van 6j gaat morgen naar de kine voor testen van psychomotoriek en lateralisatie. Ze is door verwezen door haar logo. Ze is een dominante linkshandige. Ze is heel actief sinds baby al, kroop op 5maand stapte op 8maand en zit nooit stil . Zit ook in de selectie groep van turnen en is goed in veel balsporten. Op school gaat het int algemeen nog redelijk eraan toe, ze haalt relatief goede punten maar we merken toch dat ze net iets trager mee is als sommige van haar klas. Ze is zeker niet de enige en het gemiddelde ligt erg hoog in haar klas.

    Ik ben al heel de avond info aan het zoeken over wat het zou kunnen zijn bij haar maar ik vind alles heel tegenstrijdig…. Soms herken ik haar heel goed in dingen en sommige dingen dan weer totaal niet.

    Ochja morgen heeft ze haar testen endan zal ik eindelijk wat meer weten wat het exact is of niet …

  11. Beste,
    Wij horen op het laatste van het schooljaar dat ons dochtertje van 5 jaar lateralisatie problemen heeft alsook fijne motoriek etc… Wij zijn zeer verbauwereerd en kwaad want het is de eerste keer dat we dit te horen krijgen. Zal deze achterstand grote gevolgen hebben voor haar naar later toe?
    Mvg

    1. Dag Yves
      Eerst en vooral mijn excuses dat ik zo laat pas antwoord. Je reactie was ondergesneeuwd in mijn mailbox en je reageerde net in een ontzettend drukke periode. Daarna volgde verlof..

      Vijf jaar is nog in volle lateralisatie (die loopt dat je dochtertje ongeveer 11 is). Het is niet abnormaal dat ze dit nu pas écht zien. Zeker sterke kinderen compenseren goed.
      Ze kunnen dit zeker nog aanpakken. Ben je al op zoek geweest naar een Mesker therapeut of iemand die de motorische testen kan afnemen die ze nodig heeft?

  12. Beste ,
    Ik ben een wanhopige 35jarige vrouw die zogehete hoogbegaafd is getest. ik herken die fysieke problemen dagelijks in mezelf , tot zo erg dat ik inmiddels een rolstoel heb aangeschaft. Evenwichtsproblemen en verkeerd ademen gaven jarenlang de impressie dat ik gestresseerd was maar na jaren ziekenhuizen bezoeken leverde de tocht niets op en kom ik helaas hierop uit…
    Ik ben beginnen stappen toen ik een maand of tien was , ik ben er zeker van dat er iets mis moet gelopen zijn , dat ik dingen niet kan zoals iedereen terwijl ik ze alsnog zou willen kunnen , ik ben immers zo wanhopig … Is er nog hoop voor me ? Kan ik iets doen nog ? of is dat al te laat ? hartelijk dank. Mvg

    1. Dag Vicky
      Wat een intens verhaal.
      Ik zou je aanraden om eens met Veerle van de Breinbrug in Schoten contact op te nemen. Zij is de enige die ik ken die ook volwassenen nog gaat ondersteunen tot en met de leeftijd van 60 jaar.
      Succes!

  13. Hallo ik lees hier zo veel leuke tips! Ik wil graag een taaltraject van 8 weken uitwerken rond lateralisatie en omkeringen. Is er iemand die tips heeft rond bronnen of activiteiten? Alvast dankje!

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.